- Av.Gizem Gül Uzun
- 25.10.2023
UYUŞTUCU KULLANILMASINI KOLAYLAŞTIRMA VE ÖZENDİRME SUÇU
UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KULLANILMASINI KOLAYLAŞTIRMA VE ÖZENDİRME SUÇU
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun, "Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar" başlıklı üçüncü bölümünün 190. Maddesinde düzenlenmiş bir suç tipidir.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma
Madde 190- (1) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırmak için;
a) Özel yer, donanım veya malzeme sağlayan,
b) Kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler alan,
c) Kullanma yöntemleri konusunda başkalarına bilgi veren,
Kişi, beş yıldan on yıla kadar hapis ve bin günden onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişi, beş yıldan on yıla kadar hapis ve bin günden onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(3) Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Kanun madde hükmüne göre söz konusu suçun içeriği kısaca, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin kullanımının kolaylaştırılması ve kullanımının özendirilmesine ilişkindir.
TCK Madde 190 Gerekçesi
Maddede, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırıcı hareketler, suç olarak tanımlanmıştır.
Birinci fıkranın (a) bendinde, bir kimsenin başkasına uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmasını kolaylaştırmak için özel yer, donanım veya malzeme sağlaması cezalandırılmaktadır. Dikkat edilmelidir ki, burada kişiye uyuşturucu veya uyarıcı madde verilmemektedir. Aksi takdirde yukarıdaki maddenin dördüncü fıkrasında tanımlanan suç oluşur. Bu suç açısından önemli olan, kişiye uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmasını kolaylaştırmak için özel yer temin etmek, uyuşturucu veya uyarıcı madde dışında diğer donanım ve malzemeleri temin etmektir. Suçun oluşması için kendisine kolaylık sağlanan kişinin uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanması gerekmemektedir.
Fıkranın (b) bendinde, bu suçu oluşturan ikinci seçimlik hareket tanımlanmıştır. Buna göre, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullananların yakalanmalarını zorlaştırıcı önlemler almak, söz konusu suçu oluşturacaktır.
Fıkranın (c) bendine göre, uyuşturucu veya uyarıcı maddelere ilişkin kullanma yöntemleri konusunda kişilere bilgi verilmesi de bu suçu oluşturur.
Maddenin ikinci fıkrasında, bu suçun belli meslek ve sanatı icra eden kişiler tarafından işlenmesi, daha ağır cezayı gerektiren nitelikli unsur olarak tanımlanmıştır.
Üçüncü fıkrada ise, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasının alenen özendirilmesi veya bu nitelikte yayın yapılması, ayrı bir suç olarak tanımlanmıştır.
KORUNAN HUKUKSAL DEĞER
Uyuşturucu veya uyarı maddenin kullanımını kolaylaştırma ve özendirme suçunda korunan hukuksal değer, gerek kanun maddesi içeriğinden, gerekse de kanun maddesinin düzenlenmiş olduğu TCK kitabının ilgili bölümünden açık bir şekilde anlaşılacağı üzere, kamunun sağlığıdır. Zira, söz konusu uyuşturucu veya uyarıcı maddenin kullanımının kolaylaştırılması ve özendirilmesi suçunun işlenmesi ile birlikte, sağlığa zararlı olan söz konusu maddenin kullanımı ve yaygınlaşmasının önü açılmış bulunmaktadır. Bu sebeple kanun koyucu tarafından yalnızca söz konusu maddelerin imal ve ticareti ile kullanımının cezalandırılması ile kalınmamakta, söz konusu maddelerin kullanımının kolaylaştırılması ve bireylerin söz konusu maddeyi kullanımının özendirilmesi fiilleri de kanun koyucu tarafından cezalandırılmaktadır. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu ile, fail tarafından kamu sağlığının bozulmasına sebebiyet verilirken, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımının kolaylaştırılması ve söz konusu maddenin kullanımının özendirilmesi fillerinin kanun koyucu tarafından cezalandırılması suretiyle de kamu sağlığının bozulmasının önüne geçilmesine çalışılmaktadır.
SUÇUN MADDİ UNSURLARI
Fail
Söz konusu suçun faili herkes olabilmektedir. Suç, fail açısından herhangi bir özellik göstermemektedir. Ancak söz konusu suçun düzenlendiği 190. Maddenin 3. Fıkrası incelenecek olursa, söz konusu fıkrada suça verilecek temel cezadan daha ağırının verilmesini gerektiren nitelikli hal düzenlenmiştir. Failin söz konusu nitelikli halden sorumlu olabilmesi için, ilgili fıkrada bahsedilen meslek veya sanatın icrası kapsamında faaliyet gösteren kimselerden olması şarttır. Buna göre fail, tabip, diş tabibi, eczacı, laborant, ebe, hemşire, kimyager, veteriner, sağlık memuru, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kimselerden olmalıdır.
Mağdur
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma ve kullanımını özendirme suçunun mağduru toplumdur. Zira failin söz konusu suçu işlemeye yönelik icrai hareketleri neticesinde kamunun sağlığı tehlikeye girmektedir. Bu sebeple bu suçun mağduru belli veya belirli kimselerden değil; bizzat toplumda yaşayan tüm bireylerden oluşmaktadır.
Fiil
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımının kolaylaştırılması ve özendirilmesi suçunda fiil, kanunda belirtilen seçimlik hareketler yoluyla sayılmıştır. Buna göre, failin uyuşturucu veya uyarıcı maddenin kullanımını kolaylaştırmak ve bu maddelere özendirmek amacıyla,
Özel yer, donanım veya malzeme sağlaması,
Kullananların yakalanmasını zorlaştıracak önlemler alması,
Söz konusu maddelerin kullanımı konusunda başka kimselere bilgi vermesi,
Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin kullanımını alenen özendirmesi gerekmektedir.
Fail, uyuşturucu maddenin kullanılmasını kolaylaştırmak için kullanıcılara özel yer tesis etmiş olabilir. Örneğin evini, iş yerini, sahip olduğu depoyu hazır bulundurmuş olabilir. Failin söz konusu suç için donanım veya malzeme sağlamasından kasıt, uyuşturucu maddenin kullanımı için gereken aparatların temin edilmesi veya kullanıcılara verilerek onlarda bulunmasının sağlanması olarak anlaşılmalıdır.
Failin bu suç kapsamında kullananların yakalanmasını zorlaştıracak önlemler almasından kasıt ise, örneğin gerçekleştirileceğini bildiği bir polis baskınından kullanıcıları haberdar etmesi, iletişim amacıyla kullanıcılara, takiplerinin zorlaşması amacıyla farklı telefon hatları temin etmesi veya sosyal medyayı nasıl kullanmaları gerektiğine ilişkin bilgiler vermesi gibi çoğaltılacak örnekler sayılabilir. Fail, söz konusu uyuşturucu maddelerin nasıl kullanılması, maddelerin hangi dozda alındığında öldürücü olmayacağı, alet ve aparatların nasıl kullanılması gerektiğine ilişkin olarak kullanıcılara veya henüz uyuşturucu madde kullanmayanlara bilgiler verebilir. Bu durumda da fail, bahse konu suçu işlemiş sayılacaktır. Uyuşturucu maddenin kullanımının özendirilmesi için ise failin bunu alenen yapması gerekmektedir. Fail, kamuya açık bir alanda, broşür veya reklam hatta televizyon yayını yapmak suretiyle veya yazılı bir eser bastırarak uyuşturucu maddenin kullanımını kolaylaştırmak veya buna özendirmek suçunu işleyebilir.
SUÇUN KONUSU
Söz konusu suçun konusu, kullanımı kolaylaştırılan ve özendirilen uyuşturucu maddedir.
SUÇUN NİTELİKLİ HALİ
(3) Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Kanunun uyuşturucu madde kullanımının kolaylaştırılması ve özendirilmesi suçunu düzenleyen 190. Maddesinin 3. Fıkrasında, bu suç için kanunda öngörülen temel cezadan daha ağır bir ceza verilmesini gerektiren nitelikli hali düzenlenmiş bulunmaktadır. Buna göre bahse konu suçu işleyen failin, fıkrada sayılan ve tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kimselerden olması halinde verilecek ceza yarı oranında arttırılır denilmek suretiyle failin yürütmüş olduğu faaliyetin hangi mesleklerin icrası kapsamında olması gerektiği belirtilmiştir.
SUÇUN MANEVİ UNSURU
Suçun manevi unsuru kasttır. Eş deyişle fail, gerçekleştirmiş olduğu hareketlerle, uyuşturucu maddenin kullanılmasını kolaylaştırdığını bilmekte ve bu sonucu istemektedir. Uyuşturucu maddenin kullanımının kolaylaştırılması ve özendirilmesi suçu taksirle işlenemez.
GÖREVLİ MAHKEME
Uyuşturucu madde kullanımının kolaylaştırılması ve özendirilmesi suçunun kovuşturmasını yapmakla görevli mahkeme asliye ceza mahkemeleridir.
ETKİN PİŞMANLIKTAN YARARLANMA
Etkin pişmanlık hükümleri TCK'nun 192. Maddesinde, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticaretine yönelik olarak düzenlenmiş bulunmaktadır.
Etkin pişmanlık
Madde 192- (1) Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarına iştirak etmiş olan kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri merciine haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini sağlaması halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.
(2) Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, bu maddeyi kimden, nerede ve ne zaman temin ettiğini merciine haber vererek suçluların yakalanmalarını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini kolaylaştırırsa, hakkında cezaya hükmolunmaz.
(3) Bu suçlar haber alındıktan sonra gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden kişi hakkında verilecek ceza, yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadarı indirilir.
(4) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, hakkında kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmaktan dolayı soruşturma başlatılmadan önce resmi makamlara veya sağlık kuruluşlarına başvurarak tedavi ettirilmesini isterse, cezaya hükmolunmaz. (Ek cümle: 24/11/2016-6763/16 md.) Bu durumda kamu görevlileri ile sağlık mesleği mensuplarının 279 uncu ve 280 inci maddeler uyarınca suçu bildirme yükümlülüğü doğmaz.
Uyuşturucu madde kullanımınını kolaylaştırma ve özendirme suçuna ilişkin olarak kanunda herhangi bir etkin pişmanlık hükmüne yer verilmediğinden, söz konusu suç sebebiyle fail hakkında etkin pişmanlık uygulanamaz.
YARGITAY KARARLARI
YARGITAY 10. CEZA DAİRESİ
Esas : 2010/18685 Karar : 2014/1581
Tarih : 10.03.2014
A) Sanık … hakkındaki uyuşturucu madde ticareti yapma suçundan verilen beraat hükümüne yönelik temyiz isteğinin incelenmesi:
Hükmün temyiz edilmesinden sonra, sanığın ceza infaz kurumundan gönderdiği 10.01.2014, 14.01.2014 ve 24.02.2014 havale tarihli dilekçelerinde ‘‘dosyamın tastik olmasını istiyorum, dosyamın bir an önce tastik edilmesi, iç tastik yapılmasını istiyorum’’ şeklindeki beyanlarının, temyiz isteğinden vazgeçme niteliğinde olduğundan, hükmün İNCELENMESİNE YER OLMADIĞINA,
B) Sanık … hakkındaki uyuşturucu madde kullanılmasını kolaylaştırmak için özel yer sağlama suçundan kurulan mahkumiyet hükmünün incelenmesi:
1- Olay günü evine gelen ve hakkında “kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma” suçundan TCK’nın 192/2. maddesi uyarınca ‘‘ceza tayinine yer olmadığına’’ karar verilen diğer sanık … ve ölen … ile birlikte uyuşturucu madde kullanan sanığın eyleminin TCK’nın 190. maddesinde belirtilen “özel yer sağlama,” niteliğinde olmadığı ve atılı suçun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, sanık hakkında beraat yerine mahkumiyet hükmü kurulması,
2- Kabule göre; hükümden sonra 08.02.2008 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5728 sayılı Kanunla değişik CMK’nın 231. maddesinin 5. fıkrası ile sözü edilen maddenin 6. fıkrasına 25.07.2010 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6008 sayılı Kanun’un 7. maddesiyle eklenen cümle dikkate alınarak hükmün açıklanmasının geri bırakılıp bırakılmayacağının tartışılıp değerlendirilmesinde zorunluluk bulunması,
Bozmayı gerektirmiş, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde görülmüş olduğundan, CMUK’nın 321. maddesi gereğince hükmün BOZULMASINA, 10.03.2014 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
YARGITAY 10. CEZA DAİRESİ
Esas : 2013/1701 Karar : 2017/689
Tarih : 21.02.2017
A) Kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçundan verilen tedavi ve denetimli serbestlik tedbiri kararına yönelik temyiz isteğinin incelenmesi:
Sanık müdafiinin 20/04/2012 hakim havale tarihli temyiz dilekçesinde ‘‘uyuşturucu madde kullanımına ilişkin kurulan hükme bir diyeceğimiz yoktur’’ şeklindeki beyanından bu karara yönelik herhangi bir temyiz talebi bulunmadığı anlaşıldığından kararın İNCELENMESİNE YER OLMADIĞINA,
B) Uyuşturucu madde kullanılmasını kolaylaştırma suçundan verilen mahkumiyet hükmünün incelenmesi:
Mağdure …‘un beyanlarında geçen … ve … hakkındaki dava dosyasının getirtilerek ve adı geçenler ile mağdure …‘un duruşmaya davet edilerek sanığın uyuşturucu kulllanmaları için TCK’nın 190. maddesinde belirtildiği üzere kendilerine ne şekilde “özel yer, donanım ve malzeme’’ sağladığı hususunda ayrıntılı beyanları alınarak sonucuna göre sanığın hukuki durumunun belirlenmesi gerektiği gözetilmeden eksik araştırma ile hüküm kurulması,
Yasaya aykırı, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu nedenle yerinde olduğundan, hükmün BOZULMASINA,
21/02/2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.